Türkiye’de Suriyelilerin Geri Dönüşü Hızlandı mı?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Atatürk Kültür Merkezi’nde düzenlenen “Türkiye Yüzyılı'nda Türkiye'nin Göç Yönetimi Modeli” programında yaptığı konuşmada, 9 Aralık 2024’ten bu yana Türkiye’den Suriye’ye dönen Suriyeli sığınmacı sayısının 200 bine ulaştığını duyurdu. Erdoğan, toplam gönüllü geri dönüş sayısının ise 931 bin 450’ye çıktığını belirtti. Erdoğan’ın verdiği bilgilere göre, Türkiye’de hâlen 4 milyon 33 bin göçmen bulunuyor. Bunların 2 milyon 869 bini Suriyeli. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya da geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, 2017 yılından bu yana 792 bin 625 Suriyelinin gönüllü geri dönüş yaptığını, sadece son bir ayda ise 52 bin 622 kişinin Suriye’ye döndüğünü ifade etti. GÖNÜLLÜ GERİ DÖNÜŞLERİN YAPILDIĞI BÖLGELER Geri dönüşlerin büyük bölümü Hatay Cilvegözü, Kilis Öncüpınar, Gaziantep Karkamış ve Şanlıurfa Akçakale sınır kapılarından gerçekleştiriliyor. Göç İdaresi Başkanlığı, sınır kapılarında 7/24 hizmet esasına geçtiğini ve dönüşlerin gönüllülük esasına dayalı şekilde yürütüldüğünü vurguluyor. RESMİ İSTATİSTİKLER VE GAYRİRESMİ İDDİALAR Göç İdaresi Başkanlığı’nın son verilerine göre, Türkiye’de geçici koruma altında bulunan Suriyeli sayısı 2 milyon 888 bin 876. Ancak çeşitli bağımsız araştırmalar ve sivil toplum kuruluşları, ülkedeki Suriyeli sayısının bu rakamların üzerinde olabileceğini savunuyor. Gayriresmî iddialara göre, Türkiye'de yaşayan Suriyeli sayısının 3 milyon 500 bin ile 4 milyon arasında değiştiği ileri sürülüyor. MUHALEFETTEN GELEN TEPKİLER Muhalefet ise hükümetin açıkladığı gönüllü dönüş rakamlarına temkinli yaklaşıyor. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Sözcüleri, gönüllü geri dönüşlerin sınırlı kaldığını, açıklanan rakamların gerçeği tam yansıtmadığını iddia ediyor. CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak daha önce yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin yükünü hafifletecek gerçek bir geri dönüş politikası yok. Sadece münferit dönüşler var. Kalıcı çözüm için bölgesel ve uluslararası iş birliği şart” demişti. İYİ Parti kanadı ise Suriyelilerin dönüş sürecinin daha hızlı ve sistematik ilerlemesi gerektiğini savunuyor. Parti yetkilileri, Suriye’de güvenli bölgelerin artırılması ve Türkiye’deki mülteci yoğunluğunun dengelenmesi gerektiğini vurguluyor. Zafer Partisi gibi mülteci karşıtı söylemleri daha sert kullanan partiler ise hükümetin açıkladığı rakamları "algı yönetimi" olarak nitelendiriyor. Parti yetkilileri, gerçek dönüş rakamlarının açıklananın çok altında olduğunu ve milyonlarca Suriyelinin hâlâ Türkiye’de yaşadığını ileri sürüyor. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’DEN FARKLI BİR TABLO Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre, 2025’in başından bu yana dünya genelinde bir milyondan fazla Suriyeli mülteci ülkesine döndü. Ancak UNHCR yetkilileri, Suriye’de güvenli dönüş koşullarının her bölgede henüz tam olarak sağlanmadığına dikkat çekiyor ve dönüşlerin dikkatle yönetilmesi gerektiğini belirtiyor. TOPLUMDA ENDİŞE VE BEKLENTİ Türkiye'de Suriyelilere yönelik kamuoyunda uzun süredir tartışmalar sürüyor. Geri dönüş sürecinin hızlanması talebi, özellikle sınır kentlerinde yaşayan vatandaşlar arasında güçlü şekilde dile getiriliyor. Ancak Suriyelilerin tamamının kısa sürede ülkesine dönebilmesinin mevcut koşullarda zor olduğu da uzmanlarca sıkça vurgulanıyor. Öte yandan gönüllü geri dönüşlerin artırılması için Suriye'nin kuzeyinde Türkiye destekli inşa edilen briket ev projeleri gibi çalışmaların sürdüğü, fakat bu projelerin de Suriyeli nüfusun ancak sınırlı bir kısmına çözüm sunduğu belirtiliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son açıklamaları, Suriyeli sığınmacılar meselesinin önümüzdeki dönemde hem siyasi tartışmaların hem de kamuoyu beklentilerinin merkezinde kalmaya devam edeceğini gösteriyor. Muhalefetin ve sivil toplum kuruluşlarının dikkat çektiği gibi, kalıcı ve kapsamlı bir çözüm için daha büyük adımların atılması gerektiği de açıkça ortada duruyor.